Elke twintig minuten ontploft er ergens op de wereld wel een landmijn, vaak met dodelijk gevolg. Bart Weetjens – wat een toepasselijke naam – productdesigner, doet daar al jaren iets aan. Hij staat inmiddels te boek als TED-spreker en vertelt over zijn operationeel project in Mozambique. Sinds de start van zijn werk zijn er meer dan 300 hectaren vrijgemaakt van landmijnen. Landbouwgronden, dorpen en wegen zijn opnieuw toegankelijk voor de lokale bevolking.
Reuzenhamsterratten
Hoe doet Bart dat? Hij zet Afrikaanse reuzenhamsterratten in om te snuffelen in de mijnenvelden in de voormalige oorlogsgebieden zoals Angola en Mozambique. Daar wemelt het nog van de landmijnen die elke dag nog slachtoffers maken. Het zijn de naweeën van een oorlog die er nog steeds is. Ratten waren altijd leuke speelkameraadjes toen Bart nog een jong ventje was. Ze ruiken heel goed, beter dan honden. Ze kruipen supersubtiel op hun doel af en raken daarbij nauwelijks de grond. De goed getrainde ratten zijn een succes. Ze vinden veel landmijnen en hun inzet is heel betaalbaar, zelfs goedkoop.
Creatief idee of vrije associatie
Bart Weetjens vindt zijn idee maar heel gewoon. Hij dacht terug aan zijn jeugd. Dat combineerde hij met de problemen bij het opsporen van landmijnen. Hij wist maar al te goed: de conventionele praktijk is duur en arbeidsintensief. Dan blijven mijnenvelden vaak liggen. Een straatarme overheid in Afrika kent geen prioriteit toe aan mijnen opruimen, omdat het allemaal zoveel geld kost. ‘Ratten als mijnendetectives’ is, wat je noemt, een creatief idee of vrije associatie. Het is de kern van het creatieve denkproces: je verbindt vreemde contexten aan elkaar en het flitst samen tot een ‘nieuw’ idee. Het heeft iets paradoxaals. Eigenlijk is het er al, toch ontstaat er iets nieuws.
Act of Creation
Arthur Koestler (1905-1983), journalist en schrijver, noemde het bisociatie. In 1963 publiceerde hij ‘The Act of Creation’, een klassieker waarin hij aantoonde dat creativiteit het meest tot ontplooiing komt als de ratio plaats maakt voor bijvoorbeeld dromen. Zelfs momenten van verwarring, opwinding, verveling of verbazing kunnen aanzetten tot creatieve daden. Koestler schreef: “De creatieve daad schept niet iets uit het niets; zij ontdekt, maakt een keus, hergroepeert, combineert én maakt een synthese van reeds bestaande feiten, ideeën, mogelijkheden en bekwaamheden. Hoe bekender de delen, des te opvallender het nieuwe geheel.”
Durf te denken
Wat doe jij hiermee? Eerst een algemene tip: sluit aan bij de levenswijsheid van de Duitse filosoof Immanuel Kant (1724-1804): ‘Durf te denken!’ En dan… Leg je smartphone en andere gadgets opzij. Neem de tijd om te dromen. Je mag zelfs het gevoel hebben dat je je verveelt. Dan ben je pas echt goed bezig.
Durf je te vervelen
De psychologen Sandi Mann en Rebekah Cadman van de University of Central Lancashire toonden in 2013 aan dat verveling helpt. In een onderzoek lieten ze 40 proefpersonen eerst nummers kopiëren uit een telefoonboek gedurende 15 minuten. Een behoorlijk saaie taak. Daarna kregen ze een creatieve opdracht: wat kun je allemaal met plastic bekertjes doen? De proefpersonen die eerst de telefoonnummers hadden gekopieerd bleken met veel meer mogelijkheden te komen dan de controlegroep. Die was alleen maar bezig met de plastic bekertjes. De les: durf je te vervelen!
Whatsapp
Messenger
Stuur ons een e-mail
Durf je te vervelen
Elke twintig minuten ontploft er ergens op de wereld wel een landmijn, vaak met dodelijk gevolg. Bart Weetjens – wat een toepasselijke naam – productdesigner, doet daar al jaren iets aan. Hij staat inmiddels te boek als TED-spreker en vertelt over zijn operationeel project in Mozambique. Sinds de start van zijn werk zijn er meer dan 300 hectaren vrijgemaakt van landmijnen. Landbouwgronden, dorpen en wegen zijn opnieuw toegankelijk voor de lokale bevolking.
Reuzenhamsterratten
Hoe doet Bart dat? Hij zet Afrikaanse reuzenhamsterratten in om te snuffelen in de mijnenvelden in de voormalige oorlogsgebieden zoals Angola en Mozambique. Daar wemelt het nog van de landmijnen die elke dag nog slachtoffers maken. Het zijn de naweeën van een oorlog die er nog steeds is. Ratten waren altijd leuke speelkameraadjes toen Bart nog een jong ventje was. Ze ruiken heel goed, beter dan honden. Ze kruipen supersubtiel op hun doel af en raken daarbij nauwelijks de grond. De goed getrainde ratten zijn een succes. Ze vinden veel landmijnen en hun inzet is heel betaalbaar, zelfs goedkoop.
Creatief idee of vrije associatie
Bart Weetjens vindt zijn idee maar heel gewoon. Hij dacht terug aan zijn jeugd. Dat combineerde hij met de problemen bij het opsporen van landmijnen. Hij wist maar al te goed: de conventionele praktijk is duur en arbeidsintensief. Dan blijven mijnenvelden vaak liggen. Een straatarme overheid in Afrika kent geen prioriteit toe aan mijnen opruimen, omdat het allemaal zoveel geld kost. ‘Ratten als mijnendetectives’ is, wat je noemt, een creatief idee of vrije associatie. Het is de kern van het creatieve denkproces: je verbindt vreemde contexten aan elkaar en het flitst samen tot een ‘nieuw’ idee. Het heeft iets paradoxaals. Eigenlijk is het er al, toch ontstaat er iets nieuws.
Act of Creation
Arthur Koestler (1905-1983), journalist en schrijver, noemde het bisociatie. In 1963 publiceerde hij ‘The Act of Creation’, een klassieker waarin hij aantoonde dat creativiteit het meest tot ontplooiing komt als de ratio plaats maakt voor bijvoorbeeld dromen. Zelfs momenten van verwarring, opwinding, verveling of verbazing kunnen aanzetten tot creatieve daden. Koestler schreef: “De creatieve daad schept niet iets uit het niets; zij ontdekt, maakt een keus, hergroepeert, combineert én maakt een synthese van reeds bestaande feiten, ideeën, mogelijkheden en bekwaamheden. Hoe bekender de delen, des te opvallender het nieuwe geheel.”
Durf te denken
Wat doe jij hiermee? Eerst een algemene tip: sluit aan bij de levenswijsheid van de Duitse filosoof Immanuel Kant (1724-1804): ‘Durf te denken!’ En dan… Leg je smartphone en andere gadgets opzij. Neem de tijd om te dromen. Je mag zelfs het gevoel hebben dat je je verveelt. Dan ben je pas echt goed bezig.
Durf je te vervelen
De psychologen Sandi Mann en Rebekah Cadman van de University of Central Lancashire toonden in 2013 aan dat verveling helpt. In een onderzoek lieten ze 40 proefpersonen eerst nummers kopiëren uit een telefoonboek gedurende 15 minuten. Een behoorlijk saaie taak. Daarna kregen ze een creatieve opdracht: wat kun je allemaal met plastic bekertjes doen? De proefpersonen die eerst de telefoonnummers hadden gekopieerd bleken met veel meer mogelijkheden te komen dan de controlegroep. Die was alleen maar bezig met de plastic bekertjes. De les: durf je te vervelen!
Auteur: Frans van Gaal